(Ortadoğu için Siyonist Plan)
ÖNSÖZ
Aşağıdaki makale, bütün bir Ortadoğu’nun küçük devletçikler halinde parçalanmasını ve bu bölünmenin bütün Arap ülkelerini kapsamasını öngören (
1. Arap devletlerinin İsrail tarafından küçük ülkelere bölünmesi şeklinde parçalanması düşüncesi, İsrail stratejik düşüncesinde sürekli gündeme gelen bir konudur. Örneğin, Ha’aretz gazetesinin askeri muhabiri (ve muhtemelen bu konuda İsrail’de çok iyi tanınan biri olan) Ze’ev Schiff, İsrail’in Irak’taki çıkarlarını çok iyi dile getirmektedir: “Irak’ın Şii, Sünni ve Kürt bölgelerine ayrılması” (Ha’aretz, 06. 02. 1982). Aslında bu tür bir plânın geçmişi oldukça eskiye dayanmak
tadır.
2. Bu plânın, ABD’deki Neo-Con’ların düşünceleriyle yakından bağlantılı oluşu, yazarın notlarından anlaşıldığı kadarıyla oldukça önemlidir. Ancak, söylentiler Sovyet tehdidi karşısında “Batı’nın savunulması” düşüncesini ortaya koyarken, yazarın ve mevcut İsrail yönetiminin gerçek hedefi şu şekildedir: Emperyalist bir İsrail’I dünya gücü haline getirmektir. Bir başka deyişle, Sharon’un hedefi, bütün dünyayı aldattıktan sonra, Amerikalıları aldatmaktır.
3. Hem metin içerisinde hem de notlarda ABD’nin İsrail’e
Yazar metinle ilgili notları sona eklemiştir. Kafa karışıklığına meydan vermemek adına, herhangi bir not eklemedim. Metinle ilgili görüşlerimi bu önsözde ve sonuç bölümünde gündeme getirme
kle yetindim. Metin içerisinde de bazı cümleleri italikle yazmak suretiyle gerekli vurguyu yapmış oldum.
------------------------------------------
İSRAİL’İN 1980’Lİ YILLARA YÖNELİK STRATEJİSİ*
Oded Yinon
Bu makale, Yahudilik ve Siyonism’le ilgili, KIVUNIM (Yönelimler) isimli bir dergide İbranice olarak yayınlanmıştır. (1982 Şubat, 5742, No. 14). Eser Dünya Siyonist Organizasyonu Yayın Bölümü’nce yayınlanmıştır.
1980’li yılların sonlarına doğru İsrail Devleti ülke içerisinde ve dışında konumu, ulusal hedefleri ve amaçları bağlamında yeni bir perspektif geliştirme ihtiyacındadır. Söz konusu bu ihtiyaç ülkenin, bölgenin ve dünyanın içine girdiği pek çok süreçler bakımından son derece hayati bir önem arz etmektedir. Bugün, dünyamız daha önceki dönemlere benzemeyen yeni bir döneme girmektedir. Bu dönemin özellikleri bugüne kadar bilebildiğimiz tüm oluşumlardan büyük bir farklılık arz etmektedir. İşte, bir yandan niçin bu tarihsel dönemi karakterize eden merkezi süreçleri anlamamız gerektiği, öte yandan da yeni bir dünya görüşüne ve söz konusu yeni gelişmeler ışığında operasyonel bir stratejiye sahip olma ihtiyacımızın sebebi budur. Yahudi Devleti’nin varlığı, zenginliği ve sağlamlığı iç ve dış ilişkiler için yeni bir
perspektif benimseyebilmesine bağlı olacaktır.
Bu dönem şu anki yaşam tarzımızda hakiki bir devrimi belirleyen (diagnoze) ve sembolize eden birkaç strateji (yönelim) (traits) tarafından belirlenmektedir. Hakim süreç, Rönesans’dan bu yana Batı medeniyetinin yaşam şartlarını ve elde ettiği başarıları destekleyen önemli bir köşe taşı olan rasyonalist, insani bakış açılarının sona ermesidir. Bu temelden özgürleşmiş olan siyasal, toplumsal ve ekonomik bakış açıları günümüzde ortadan kalkmakta olan birkaç “gerçeğe” dayanmaktadır. Örneğin, bunlardan biri, insanoğlunun evrenin merkezinde olduğu ve bunun dışında her şeyin insanın maddi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla var olduğu anlayışıdır. Bu anlayış, artık günümüzde evrendeki kaynakların insanoğlunun ihtiyaçlarını karşılamaya yetmeyeceğinin anlaşılmasıyla geçersizleştiğine tanık olmaktayız. Dört milyar insanın yaşadığı ve ekonomik ve ene
rji kaynaklarının giderek artan dünya nüfusunun ihtiyaçlarını karşılayacak oranda artmadığı bir dünyada Batı Toplumunun temel gereksinimlerini, yani sınırsız tüketim arzusunu ve yönelimini yerine getirme beklentisi gerçekçi değildir(1). İnsanoğlunun yöneliminin belirlenmesinde etiğin hiçbir şekilde yer almadığı, ancak tek belirleyici unsurun insanoğlunun maddi ihtiyaçları olduğu görüşü, neredeyse bütün değerlerin yitirilmekte olduğu günümüz dünyasında yaygınlaşmaktadır. özellikle de neyin İyi yeni Kötü olduğu gibi en temel hususiyetler gibi en basit şeyleri dahi değerlendirebilme yetisini yitirmekteyiz.
İnsanoğlunun sınırsız arzu,isteği konusu, dünyada olup biten kırılmalara tanık oldukça, hayatın olumsuz gerçekleri karşısında geçerliliğini yitirmektedir. İnsanlara özgürlük vaad eden yaklaşım, yeryüzündeki toplam insan nüfusunun dörtte üçünün totaliter rejimler altında yaşıyor olması gerçeği ışığında anlamsız gözükmektedir.
Eşitlik ve toplumsal adaletle ilgili yaklaşımlar sosyalizm ve özellikle de komünizm tarafından gülünç bir konuma dönüştürülmüştür. Bu iki kavramın gerçekliği konusunda hiçbir tartışma söz konusu değildir; ancak bu kavramların istenildiği şekilde eyleme geçirilemediği ve insanlığın çoğunluğunun özgürlüğünü ve eşitlik ve adalet fırsatını yitirdiği aşikardır. Yaklaşık otuz yıldır görece barış ortamında yaşadığımız bu küçük dünyada uluslararasında barış ve birlikte yaşama olgusu Sovyetler Birliği gibi bir süper gücün malum askeri ve siyasal bir doktrin sahibi olduğu bir ortamda herhangi bir anlam ifade etmemektedir: yani, sadece Marksizm‘in sona erdirilmesi için nükleer savaş olasılığı ve gerekliliği değil, aynı zamanda, bunun gerçekleştirilmesinin ardından, yapılacak bir nükleer savaşta zaferi elde edecek tarafın kim olacağını konuşmak bir yana hayatta kalabilmenin dahi imkânsız olması söz konusudur(2).
İnsanoğlunun ve özellikle de Batı toplumlarının sahip olduğu temel kavramları siyasal, askeri ve ekonomik dönüşümler nedeniyle bir değişim ve dönüşüm içerisindedir. Bu bağlamda, Sovyetler Birliği’nin sahip olduğu nükleer ve konvansiyonel gücü, geçmiş dünya savaşlarının çocuk oyuncağı gibi kalacağı çok boyutlu küresel bir savaşta dünyamızın büyük bir bölümünün yol olacağı büyük savaş (SAGA) öncesindeki son anlara girilmiş olan bir döneme evrilmiştir. Konvansiyonel silahlar kadar nükleer gücün sahip olduğu yıkıcılığın boyutları dünyanın büyük bir bölümünü birkaç yıl içerisinde yok edecektir ve bizler de İsrail’de bu durumla yüzleşmeliyiz. Yani, bu durum, bizim ve Batı dünyasının varlığına yönelik en büyük tehdidi oluşturmaktadır.(3) Dünyadaki kaynaklar üzerinde gerçekleştirilen savaş, Arapların petrol üzerindeki hakimiyetleri ve Batının ihtiyaç duyduğu hammaddelerin çoğunu Üçüncü Dünya ülkelerinde ithal etmek zorunda kalması, Sovyetler Birliği’nin temel amaçlarından biri İran Körfezi ve dünyanın mineral kaynaklarının büyük bir bölümünü barındıran Afrika’nın güneyindeki dev kaynaklar üzerinde kontrolü ele geçirmek suretiyle Batıyı yenilgiye uğratması dikkate alındığında, bugün içinde yaşadığımız dünyayı dönüştürmektedir. Gelecekte karşı karşıya kalacağımız küresel çatışmaların boyutlarını hayal edebiliyoruz
.
Her ne kadar, giderek artan askeri gücü nedeniyle İsrail’e karşı en büyük tehdit olmaya devam etse de, 1980’li yıllarda karşı karşıya kalacağımız en büyük stratejik problem Arap Müslüman dünyası değildir. Tıpkı Lübnan’da, (her ne kadar Arap dünyası içerisinde yer almasa da, Müslüman olması hasebiyle) İran’da ve şimdilerde de Suriye’de tanık olduğumuz üzere Arap dünyası, kendi başına yıkıcı bir nitelik arz eden sahip olduğu etnik azınlıklar, hizipleşmeler ve iç krizler nedeniyle temel problemlerle baş ede
bilecek bir durumda değildir ve ayrıca uzun vadede İsrail Devleti için gerçek bir tehdit olmaktan uzaktır; ancak kısa vadede şu anki askeri gücü büyük bir önem arz etmektedir. Uzun vadede, Arap dünyası çok büyük değişiklikler geçirmediği taktirde bizim çevremizdeki şu anki varlığını devam ettiremeyecektir. Müslüman Arap Dünyası, halklarının arzusu ve rızası göz önünde bulundurulmaksızın, 1920’li yıllarda Fransız ve İngilizlerin geçici bir süreliğine inşa ettiği tıpkı iskambil kağıtlarından yapılmış bir görünüm arz etmektedir. Bu gelişme sonunda Arap dünyası, hepsi de birbirine düşman azınlıkların ve etnik grupların oluşturduğu 19 ülkeye bölünmüştür. Böylece Arap Müslüman devletler günümüzde kendi içlerinde etnik toplumsal yıkımlarla yüz yüzedirler ve kimileri çoktan iç savaşa başlamıştır bile(5). 170 milyon nüfuslu Arapların büyük bir çoğunluğunu oluşturan 118 milyonu Afrika Kıtası’nda, bunun 45 milyonu da sadece Mısır’da yaşamaktadır.
dedir. Arap Müslüman dünyasının günümüzde en karışık ülkesi konumundaki Sudan, birbirleriyle hasım konumundaki dört toplumsal gruptan oluşmaktadır. Söz konusu bu gruplar, Arap olmayan Afrikalılar, Paganlar ve Hıristiyanlar üzerinde söz sahibi olan Arap Müslüman Sünni azınlıktır. Mısır’da ise, yukarı Mısır’da hakim büyük bir kitleyi oluşturan Hıristiyan azınlıkla karşı karşıya olan Sünni Müslüman çoğunluk bulunmaktadır. Yedi milyonluk söz konusu Hıristiyan azınlığa mensup olan Enver Sedat 8 Mayıs tarihinde yaptığı bir konuşmada, bu azınlığın Mısır’da tıpkı “ikinci” bir Hıristiyan Lübnan gibi kendilerine ait bir devlet talebinde bulunacaklardır.
Bütün Arap Devletleri, Kuzey Afrika devletlerinde görülenden çok daha fazla bir şekilde iç çatışmalarla parçalanmış durumdadır. Suriye, ülkede hakimiyet kurmuş olan güçlü askeri rejimin dışında Lübnan’dan pek farklı değildir. Ancak bugünlerde Sünni çoğunluk ile Şii Alevi yönetici azınlık (nüfusun yaklaşık %12’sini oluşturmaktadır) arasında ortaya çıkacak gerçek bir sivil savaş iç karışıklıkların ne denli şiddetli olduğunun kanıtı olacaktır.
Irak, her ne kadar çoğunluğun Şiiler, yönetimin ise Sünni azınlık elinde olmasına rağmen, temelde komşularından farklılık göstermemektedir. Nüfusun %65’i politikada söz sahibi değildir. Siyasal güç %20’lik bir kesimin elindedir. Buna ilâve olarak, ülkenin kuzey kesiminde bir Kürt azınlık yer almaktadır. Rejimin ordu ve petrol gelirlerinden müteşekkil bugün sahip olduğu gücü olmasa gelecekte Irak’ın konumu, yakın geçmişteki Lübnan’dan veya günümüz Suriye’sinden pek bir farkı kalmayacaktır. İç çatışmaların ve iç savaşların tohumları, özellikle de İran’da, Irak Şiilerinin doğal lider olarak kabul ettikleri Humeyni’nin gücü ele geçirmesinin ardında bugün çok daha belirgindir.
Körfez’deki bütün krallıklar ve Suudi Arabistan, sadece petrolün bulunduğu kumdan inşa edilmiş evlere benzemektedirler. Kuveyt’te, halk nüfusun sadece üçte birini oluşturmaktadır. Bahreyn’de ise çoğunluğu Şiiler oluşturmaktadır. Birleşik Arap Emirlikleri’nde gene Şiiler çoğunluğu teşkil etse de, Sünniler yönetimi ellerinde tutmaktadır. Aynı durum Umman ve Kuzey Yemen için de geçerlidir. Hatta Marksist Kuzey Yemen de önemli ölçüde bir Şii azınlık bulunmaktadır. Suudi Arabistan'da nüfusun yarısını Mısırlılar ve Yemenliler gibi yabancılar oluşturmakla birlikte, Suudi azınlık yönetimi elinde tutmaktadır.
Ürdün’de gerçekte halkın büyük bir bölümü Filistinlilerden oluşmaktadır. Ürdünlü Bedevi azınlık yönetime hakimdir; fakat ordunun ve bürokrasinin büyük bir bölümünde Filistinliler bulunmaktadır. Bunun bir uzantısı olarak Amman aslında Nablus kadar bir Filistin şehridir. Bütün bu yukarıda adı geçen ülkelerin göreceli güçlü orduları mevcuttur. Ancak burada bir problem de bulunmaktadır. Suriye ordusunun çoğunluğunu Sünniler oluştururken, subaylar Alevidir; Irak ordu yönetimi Sünnilerden, askerler ise Şiilerden oluşmaktadır. Uzun vadede bu durum büyük bir önem taşımaktadır ve işte bu yüzden uzun vadede ordunun sadakatinin devam etme olasılığı bulunmamaktadır. Bu durumda sadece bir tek belirleyici unsur vardır. O da, İsrail’e karşı takınılan düşmanlıktır. Günümüzde bu husus bile pek o kadar etkin değildir.
Arapların yanı sıra, diğer Müslüman devletler de benzer bir bölünme içerisindedirler. İran nüfusunun yarısı Farsça konuşanlardan diğer yarısı ise Türk, Sünni Müslüman çoğunluktan oluşmaktadır. Türkiye nüfusunun %50’sini Türk Sünni Müslümanlar oluşturmaktadır. Bunun dışında 12milyonluk Şii -Alevi kesim ile 6 milyonluk Sünni Kürtlerin oluşturduğu iki önemli azınlık bulunmaktadır. Afganistan’da ülke nüfusunun üçte birini 5 milyonluk Şii nüfus oluşturmaktadır. Sünni Pakistan’da ise, ülkenin varlığını tehlikeye sokan 15 milyonluk Şii nüfus barınmaktadır.
Fas’tan Hindistan’a Somali’den Türkiye’ye değin var olan ulusal etnik azınlık yapıları istikrarsızlığın yokluğunu ve bütün bir bölgede hızla gelişme gösteren dejenerasyonu ortaya koymaktadır. Bölgeye ait bu fotoğrafa ekonomik yapıdaki verileri de eklediğimizde, bütün bir bölgenin nasıl iskambil kağıtlarından yapılmış bir görüntü arz ettiği ve ciddi problemlerle karşılaşılması durumunda hiçbir direnç gösteremeyeceği ortaya çıkacaktır.
Bu büyük ancak parçalı İslam dünyasında sadece birkaç tane zengin ülke bulunurken büyük bölümünü ise fakirler oluşturmaktadır. Arapların çoğunluğunun yıllık ortala geliri 300 Dolardır. Bu ekonomik gösterge Mısır’da, Libya hariç Kuzey Afrika ülkelerinin çoğunda ve Irak’ta böyledir. Lübnan parçalanmış bir yapı arz etmektedir ve ekonomisi de bundan ari değildir. Lübnan merkezi gücün bulunmadığı bir ülkedir; ancak sadece realitede egemen unsur olarak dikkat çeken beş otorite gözükmektedir (Suriye’nin destek verdiği Franjieh kabilesinin yönetimindeki Kuzeydeki Hıristiyanlar, Doğuda doğrudan Suriye’nin işgali altında tuttuğu bölge, ülkenin orta bölgesinde Hıristiyan Falanjist güçler Hıristiyanlara ait bölgeleri kontrol altında tutmaktadır. Güneyde ve Litani Irmağı’nın yukarı bölgesinde ağırlıklı olarak Filistin Kurtuluş Ordusu’nun hakim olduğu, ayrıca Hıristiyanların ve yarım milyon kadar Şii’nin yaşadığı bir Filistin bölgesi yer almaktadır. Suriye’nin kalıcılık arz eden bir parçalanmışlık durumu içerisindedir. Gelecekte Libya ile birleşmesinin ardından elde edeceği yardımlar ülkenin halihazırdaki sorunlarının çözülmesi için yeterli olmayacağı gibi, büyük askeri gücünün varlığını devam ettiremeyecektir. Mısır ise çok daha kötü bir durumdadır. Milyonlarca insan açlık sınırında yaşamaktadır; iş gücünün yarısını oluşturan kitle işsizdir; ülkenin nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgesinde konut sıkıntısı had safhadadır. Ordunun dışında ülkede etkin faaliyet gösteren bir başka kurum bulunmamaktadır. Bu nedenle ülke sürekli bir iflas konumundadır ve tesis edilen barıştan bu yana tam anlamıyla Amerikan yardımlarına bağlıdır.(6)
Körfez ülkelerinde, Suudi Arabistan, Libya ve Mısır’da dünyanın en büyük sermayesi ve petrol bulunmaktadır. Ancak bu kaynaklardan istifade edebilenler ise, hiçbir ordunun garanti edemeyeceği geniş bir destek ve güven ortamından yoksun küçük bir azınlıktır.(7) Suud ordusu sahip olduğu bütün teçhizatla birlikte gerek ülke içerisinden gerek ülke dışından gelecek herhangi gerçek bir tehdit karşısında ülkeyi savunmaktan acizdir. 1980 yılında Mekke’de gerçekleşen olay bunun en iyi örneğidir. İsrail’i çevreleyen kaygı verici ve tehlike arz eden durum ve İsrail’in varlığına yönelik büyük tehditler bir yandan büyük bir risk oluşturmakla birlikte, bir yandan da 1967 yılında bu yana ilk defa ortaya çıkan büyük bir imkânın oluşmasına neden olmaktadır. O dönemlerde büyük bir özlemle beklenen bu fırsatlar, bugün dahi hayal edemeyeceğimiz ölçüde 1980’li yıllarda gerçekleştirilebilecek olan şanslardır.
ABD’de bağımlılık nedeniyle “barış” siyasası ve işgal edilen toprakların geri verilmesi İsrail için yaratılan yeni bir seçeneğin gerçekleştirilmesini engellemektedir. 1967 yılından bu yana, İsrail’de iş başına gelen bütün hükümetler ulusal hedeflerimizi bir yandan sığ siyasal ihtiyaçlara endekslerken, öte yandan da hem ülke içerisinde hem de uluslararası arenada sahip olduğumuz kapasiteleri nötrleştirecek şekilde sahip olduğumuz yaklaşımlar üzerinde yıkıcı bir etki yapmıştır. Yapılan savaşta elde edilen yeni bölgelerde Arap nüfusuna karşı gerekli adımların atılamaması İsrail tarafından Altı Gün savaşları sonunda yapılan en büyük stratejik başarısızlıktır. O zamandan bu yana, Ürdün’ü, Ürdün Nehri’nin batı yakasında yaşayan Filistinlilere vermiş olsaydık bugüne kadar maruz kaldığımız sıkıntılarla karşılaşmamış olurduk. Bu strateji izlenseydi, bugün karşı karşıya kaldığımız ve aynı hesaba gelen bölgesel özerklik gibi aslında çözüm olmayan bir takım çözümmüş gibi gözüken sonuçlara ulaştığımız Filistin sorununu ortadan kalkmış olurdu.(8) Bugün, birdenbire içinde bulunduğumuz durumu bütünüyle değiştirme fırsatlarına sahip olduğumuz görülüyor. Bu fırsatları ya gelecek on yıl içerisinde uygulamaya koymak ya da bir devlet olarak hayatiyetimizi devam ettirememe gibi bir durumla karşı karşıyayız.
1980’li yılların sonuna doğru İsrail Devleti, söz konusu bu yeni dönemde bölgesel ve küresel gelişmeler karşısında ayakta kalabilmek için, dış politikada olduğu gibi iç işlerini ilgilendiren siyasal ve ekonomik yaklaşımlarında da önemli değişikliklere gitmelidir. Süveyş Kanalı’ndan gerçekleştirilen petrol taşımacılığı gelirlerinden ve jeomorfolojik olarak bölgedeki petrol zengini ülkelerle benzer özellikle taşıyan Sina Yarımadası’ndaki büyük petrol, doğal gaz ve diğer doğal kaynakların kaybedilmesi yakın bir gelecekte enerji sorunuyla kalmamıza yol açacak ve ekonomimize büyük zararlar verecektir. Bütçemizin üçte birinin yanı sıra, şu anki Gayri Safi Milli Hasılamız petrole gitmektedir.(9) Negev’de ve sahil bölgelerinde yeni hammaddelerin bulunmasına yönelik araştırmalar yakın bir gelecekte mevcut durumda herhangi bir değişikliğin gündeme gelmesine yol açmayacaktır.
Sina Yarımadası’nın şu anki durumuyla ve potansiyel doğal kaynakları ile geri alınması, Camp David ve barış anlaşmaları ile önü kesilmiş olan siyasal öncelik arz etmektedir. Bu hedefin gerçekleştirilememesinin yegâne sebebi, 1967 yılından bu yana bütün politikaları toprak anlaşmaları üzerine kurgulanmış şu anki ve önceki İsrail hükümetlerdir. Mısırlılar Sina Yarımadası’nı ele geçirdikten sonra barış anlaşmasını devam ettirme gereği duymayacaklardır ve siyasal destek ve askeri yardım almak amacıyla Arap dünyasına ve Sovyetler Birliği’ne yönelmek için ellerinden geleni yapacaklardır. Amerikan yardımı sadece kısa bir süreliğine geçerlidir. Çünkü barış anlaşmaları ve ABD yönetiminin hem iç hem de dış politikada zayıflaması söz konusu yardım miktarında bir azalmaya yol açacaktır. Petrol gelirleri olmaksızın şu anki büyük bütçe açığı ile şu anki koşullarla 1982 yılını geçirebilmemiz mümkün değildir. Bu durumda, Sina Yarımadası’nın konumunu Sedat’ın ziyareti ve Sedat’la 1979 yılı Mart imzalanan barış anlaşması hatasından önceki durumuna çevirmek için harekete geçmeliyiz. (10)
Bu gayesini gerçekleştirmek için İsrail’in önünde birincisi doğrudan ikincisi de dolaylı olmak üzere iki önemli yol bulunmaktadır. Doğrudan çözüm, Sedat’ın Sina Yarımadası’ndan 1973 yılındaki savaştan önceki konumuna çekilmekle devlet başkanı olmasından itibaren elde etmiş olduğu en önemli başarı olan bilgi kadar, İsrail’deki rejimin ve hükümetin doğasından ötürü de daha az gerçekçi bir nitelik arz etmektedir. İsrail, büyük bir ekonomik ve siyasal baskı altında kalmadıkça ve Mısır, Sina Yarımadası’nı aldığından ötürü özür dileyip İsrail Devleti’nin kısa tarihi içerisinde dört kez elimize geçtiği gibi Sina’yı bize vermedikçe, ne bugün ne de 1982 yılında tek taraflı olarak bu anlaşmayı bozamaz. Geriye bir tek seçenek kalıyor o da dolaylı yol. Mısır’ın ekonomik durumu, hakim rejimin doğası ve güttüğü Arap Birliği (Pan-Arab) politikası 1982 yılı Nisan ayından sonra, İsrail’in uzun vadede stratejik, ekonomik ve enerji kaynağı olarak Sina üzerinde kontrolü yeniden ele geçirmesi amacıyla doğrudan veya dolaylı olarak hareket geçmek zorunda bırakacağı bir durum yaratacaktır. Mısır iç mücadeleler nedeniyle İsrail için askeri stratejik bir sorun yaratmamaktadır ve sadece bir gün içerisinde 1967 savaşı sonrası duruma geri döndürülebilecektir.(11)
Mısır’ın Arap Dünyası’nın güçlü bir lideri olduğu miti 1956 yılında geri tepmiştir ve 1967 yılına değin de tam anlamıyla fiiliyata geçmemiştir. Fakat Sina’yı geri alma konusunda izlediğimiz politika bu mitin “gerçeğe” dönüşmesine yol açmıştır. Gerçekte, hem İsrail hem de Arap Dünyası’nın geri kalan kesimi için Mısır’ın sahip olduğu güç oranı 1967 yılından bu yana %50 azalmıştır. Mısır artık Arap Dünyası’nda öncü bir siyasal güç olmaktan uzaktır ve ekonomik olarak da bir krizin eşiğindedir Dış yardım olmadıkça bu kriz çok kısa sürede gündeme gelebilecektir.(12) Kısa vadede Sina Yarımadası’nın elimize geçmesiyle Mısır bize rağmen bazı avantajlar elde edebilir; ancak bu durum sadece 1982 yılına kadar geçerli olabilir ve bu değişim güç dengesinde Mısır’ın lehine bir durum ortaya koymaz. Ve muhtemelen Mısır’ın çöküşü ile sonuçlanacaktır. Mısır, şu anki iç siyasal göstergeleri çoktan beri bir çürümüşlüğü ortaya koymaktadır; Müslüman-Hıristiyan çatışmasını körüklediğimiz taktirde bu çürümüşlük daha da derinleşecektir. İsrail’in 1980’li yıllardaki amacı Mısır’ı farklı coğrafi bölgeler şeklinde parçalamaktır.
Mısır pek çok otorite bölgelerine ayrılmıştır. Mısır parçalandığı taktirde, Libya, Sudan veya çok daha uzak coğrafyalarda bulunan Arap ülkeleri şu anki varlıklarını devam ettiremeyeceklerdir ve onlar da tıpkı Mısır gibi parçalanacaklardır. Yerel bir takım güçlere sahip olmakla birlikte merkezi güçten yoksun diğer bazı zayıf devletçiklerin yanı sıra, Yukarı Mısır bölgesinde Koptik Hıristiyan bir devletin varlığı barış anlaşmasının bir sonucu olarak ortaya çıkan tarihsel gelişme için bir anahtar rol oynamaktadır, ancak bu durum uzun vadede öngörülebilir bir durum arz etmemektedir.(13)
Görünürde çok daha problemli bir görüntü arz etmekte olan İsrail’in Batısı (yani Mısır) aslında, yakın zamanlarda sürekli ön planda yer alan Doğu’sundaki gelişmelerden daha az karmaşıktır. Lübnan’ın tam anlamıyla parçalanıp beş ayrı bölgeye ayrılması içerisinde Mısır, Suriye, Irak ve Arap Yarımadası’nın da bulunduğu bütün bir Arap dünyası için bir örnek teşkil edecektir ve zaten bir süredir de böylesi bir yönelime girmiştir. Daha sonraki süreçte tıpkı Lübnan gibi Suriye ve Irak’ın da etnik veya dini bölgelere ayrılması şeklinde ortaya çıkacak parçalanması İsrail’in bölge için uzun vadeli amacıyken, söz konusu bu ülkelerin askeri güçlerinin etkisizleştirilmesi kısa vadeli hedefi oluşturmaktadır. Suriye, bünyesinde barındırdığı etnik ve dini yapılara uygun bir şekilde, tıpkı bugünkü Lübnan’da olduğu gibi birkaç bölgeye ayrılacaktır. Böylece kıyı bölgelerinde Şii-Alevi devleti, Halep civarında Sünni bir devlet, kuzey komşusuyla husumet içerisinde olan bir başka Sünni devlet ise Şam’da kurulacaktır. Dürziler ise başta Huran ve Kuzey Ürdün olmak üzere muhtemelen Golan’ı da içine alabilecek şekilde bir devlet oluşturabilirler. Söz konusu bu parçalanmışlık uzun vadede bölgenin barış ve güvenliğini garanti altına alacaktır. Bu gelişmeler bugün erişebileceğimiz bir amaç görüntüsü çizmektedir.(14)
Bir yandan zengin petrol kaynaklarına sahip, öte yandan ülke içerisinde bölünmüşlüğün hakim olduğu Irak İsrail’in amaçlarının gerçekleştirilmesinde aday bir ülke olma garantisi sunmaktadır. Irak’ın bölünmesi Suriye’nin bölünmesinden çok daha önemlidir. Çünkü Irak, Suriye’den daha güçlü bir konumdadır. Kısa vadede İsrail için en büyük tehdit unsuru Irak’tır. İran-Irak Savaşı, Irak’ın bölünmesine yardımcı olacaktır öyle ki Irak bundan sonra bize karşı güçlü bir blok olarak önümüzde duramayacaktır. Araplar arasındaki her türlü iç çatışma kısa vadede bizim lehimize sonuçlar doğuracaktır ve tıpkı Suriye ve Lübnan’da olduğu gibi Irak’ın da mezhepler çerçevesinde bölünmesi gibi çok daha önemli hedeflere ulaşılması sürecini hızlandıracaktır. Tıpkı Osmanlı yönetiminde Suriye’de olduğu gibi, Irak’ta da etnik ve dini bölgeler şeklindeki parçalanmışlık mümkün gözükmektedir. Bu çerçevede, üç (veya daha fazla) devlet, Basra, Bağdat ve Musul gibi üç önemli şehir merkezli olmak üzere bir oluşum sergileyecektir. Güneydeki Şii bölgeler, Kuzeydeki Sünni ve Kürt bölgelerinden ayrılacaktır. İran-Irak çatışması, söz konusu bu bölünmüşlüğü daha da artıracak bir unsur olarak dikkat çekmektedir.(15)
Bütün bir Arap Yarımadası iç ve dış baskılar nedeniyle böylesi bir çözülme ve parçalanmışlık için doğal bir aday ülke konumundadır. Parçalanmışlık, Suudi Arabistan için kaçınılmaz bir durum arz etmektedir. Petrole dayalı ekonomik zenginliği uzun vadede devam etsin ya da etmesin Suudi Arabistan’daki iç çekişmeler ve kırılmalar şu anki siyasal yapının ortaya koyduğu veriler ışığında son derece doğal bir gelişme olacağı izlenimi vermektedir.(16)
Ürdün ise kısa vadede temel bir stratejik hedef konumunda olmakla birlikte uzun vadede böylesi bir nitelik arz etmemektedir. Ürdün, yaşayacağı bölünmenin ardından uzun vadede gerçek bir tehdit unsuru olmayacaktır. Kral Hüseyin yönetiminin sona ermesi ve gücün kısa vadede Filistinlilere devri söz konusudur.
Ürdün’ün uzun süre mevcut yapısıyla varlığını devam ettirebilmesi mümkün gözükmemektedir. Hem barış hem de savaş bağlamında İsrail’in izlediği politika mevcut Ürdün rejiminin sona erdirilmesine ve gücün Filistinli çoğunluğu devrine yönelik olacaktır. Rejim değişikliği, Ürdün’ün batı yakasındaki yoğun Arap nüfusu sorununun da aşılmasına yol açacaktır. Savaş veya barış yoluyla göç ve ekonomik demografik durgunluk, Ürdün Nehri’nin her iki yakasında ortaya çıkacak değişimin garantisidir ve bu durumun yakın gelecekte gerçekleşmesi için süreci hızlandırmak için elimizden geleni yapmalıyız. Otonomi plânı da reddedilmelidir; Filistin Kurtuluş Örgütü’nün, İsrailli Arapların planları ve 1980 yılı Eylül’ünde kabul edilen Shefa’amr plânı dikkate alındığında, Ürdün’deki farklı bölgelerin birleşmesi veya bölünmesi kadar, Arapların Ürdün’e, Yahudilerin de Ürdün Nehri’nin Batı yakasına olacak şekilde bölünmesi gerçekleştirilmeksizin bu ülkede şu anki mevcut durumla yaşamın devam etmesi mümkün değildir. Hakiki birlikte yaşama ve barış ortamı ancak ve ancak Arapların Ürdün ve deniz arasında bir Yahudi yönetimi olmadıkça ne var olabilecekleri ne de güvenlik içerisinde olabileceklerini anlamalarıyla gündeme gelecektir.(17)
İsrail içerisinde 1967’den sonraki bölgeler ile bu bölgelerin dışındaki bölgeler ve 1948 yılındakiler arasındaki ayrım Araplar için herhangi bir anlam ifade etmemektedir ve günümüzde artık bizim için de bir anlamı kalmamıştır. Bu sorun, 1967’deki bölgelerin herhangi bir ayrıma tabi tutulmaksızın bir bütün halinde görülmelidir. Gelecekteki herhangi bir siyasal gelişme veya askeri bağlamda yerli Araplar sorununun çözümü, bir süre sonra başlayacak olan nükleer dönemde varlığımızı devam ettirmemizin temel şartı olacak şekilde İsrail’in varlığını Ürdün Nehri’nin sınırlarına kadar uzanan ve hatta Nehrin öte yakasına değin uzanan sınırlar dahilinde tanıdıklarında gerçekleşeceği görülmelidir. Yahudi nüfusunun dörtte üçünün son derece tehlikeli sonuçlar doğuracak olan nükleer dönemde yoğun nüfusun barındığı sahil şeridinde yaşamını sürdürmesi artık mümkün değildir.
Nüfusun farklı bölgelere dağıtılması son derece önemli bir strateji gereğidir. Aksi halde, herhangi bir sınır içerisinde varlığımızı devam ettirmemiz mümkün değildir. Judea, Samaria ve Galile ulusal varlığımızın devamı için tek garantidir ve şayet dağlık bölgelerde nüfus çoğunluğunu oluşturamamamız bu ülkedeki hakimiyetimizin sonu anlamına gelir. Bu durumda, ellerine geçirdikleri bu toprakları tamamıyla yitirmiş olan Haçlıların içine düştükleri duruma düşeriz. Ülkedeki nüfus dağılımını dengelemek stratejik ve ekonomik bağlamda günümüzdeki en yüksek en temel hedefimizdir. Beersheba’dan Yukarı Galilee’ye kadar olan dağlık bölgeyi hakimiyet altında tutmak, ülkede bugün Yahudilerin yaşamadığı dağlık bölgeleri yerleşime açma yönünde en önemli ulusal stratejik hedefimizdir.(18)
Doğu sınırlarımızla ilgili hedeflerimizi gerçekleştirmek, temelde, yukarıda bahsi geçtiği şekilde ülke içerisinde uygulanması gereken nüfus dağılımı konusuyla ilgili stratejik hedeflerin hayata geçirilmesine bağlıdır. Siyasal ve ekonomik yapının dönüşümü ki böylece dile getirilen stratejik hedeflerin gerçekleştirilmesi mümkün olacaktır, bütün bir değişimin başarıyla gerçekleştirilmesi için anahtar rolü oynamaktadır. Hükümetin doğrudan müdahil olduğu merkezi ekonomi anlayışından vazgeçerek serbest piyasa modeline dönmeliyiz. Aynı şekilde, kalkınma konusunda ABD halkının vergilerine bağımlı olmak yerine kendi ayaklarımız üzerinde durabileceğimiz üretim temelli bir ekonomik altyapı geliştirmeliyiz. Bu değişimleri kendi bilinçli tercihlerimizle gerçekleştiremediğimiz taktirde, bir süre sonra, dünyada özellikle ekonomi, enerji ve siyaset alanında ortaya çıkacak gelişmeler bizi bu değişimleri yapmaya zorlayacaktır.(19)
Askeri ve stratejik bağlamda, ABD önderliğindeki Batı dünyası Sovyetler Birliği üzerinde küresel bir baskı oluşturamamıştır. Bu durumda İsrail, 1980’li yıllarda askeri veya ekonomik herhangi bir dış yardım olmaksızın başının çaresine bakabilmelidir; bugün sahip olduğumuz kapasiteler dikkate alındığında bu güce sahibiz.(20) Dünyadaki hızlı değişimler aynı zamanda, İsrail’in sadece son çare değil, aynı zamanda bir varoluş imkânı olacağı dünya Yahudiliğinin içinde bulunduğu koşullarda bir değişim meydana getirecektir. ABD’li Yahudilerin ve Avrupa ve Latin Amerika’daki Yahudi toplumlarının gelecekte bugünkü özellikleri ile varlıklarını devam ettirecekleri varsayımı üzerinden hareket edemeyiz.(21)
Bu ülkedeki varlığımız kesinlik arz etmektedir ve bizi bu topraklardan ne güç kullanarak ne de Sedat’ın yaptığı ihanete dayalı metotlarla çıkartabilecek herhangi bir güç bulunmamaktadır. Hatalı “barış” politikalarından kaynaklanan zorluklar, İsrailli Araplar ve yerleşimlerde yaşanan sorunlara rağmen, öngörülebilir bir gelecekte bu problemlerle etkin bir şekilde baş edebileceğiz.
SONUÇ
Ortadoğu’da bir Siyonist planın hayata geçirilebilmesini anlayabilmek için şu üç husus açıklığa kavuşturulmalıdır.
Plan’ın Askeri Arkaplânı
Bu plânın askeri koşullarına yukarıda değinilmemiştir; ancak pek çok vesile ile İsrail Yönetimi (Establishment) içerisinde bulunan kişilerin yaptıkları gizli toplantılarda dile getirilmektedir. İsrail ordusunun bütün birimleri ile yukarıda dile getirilen böylesine geniş bir coğrafyayı işgal edebilecek bir yapılanması bulunmamaktadır. Aslında, yoğun bir şekilde Batı Şeria’da (West Bank) yaşayan Filistinlilerin huzursuzluklarının ortaya çıktığı dönemlerde bile İsrail askeri güçleri gereğinden fazla alana yayılmaktadır. Bu soruna verilecek cevap “Haddad güçleri” veya “Köy Birlikleri “ vasıtasıyla yönetim modelidir: “liderleri” eşliğindeki yerel güçler, tıpkı Falanjistler örneğinde olduğu gibi, herhangi bir feodal veya parti yapısı içerisinde olmaksızın nüfusun geri kalanından ayrılacaktır. Yinon tarafından önerilen “birimler” “Haddad toprakları”, “Köy Birlikleri” ve bunların oluşturduğu silahlı birliklerle şüphesiz ki aynı şeydir. Buna ilâve olarak böylesi bir durumda İsrail ordusunun üstünlüğü şu ankinden çok daha büyük olacaktır; öyle ki, herhangi bir isyan girişimi Batı Şeria (West Bank) ve Gazze Şeridin de olduğu gibi, kitlesel baskı (humiliation) şeklinde veya tıpkı günümüzde Lübnan’da olduğu gibi şehirlerin bombalanarak ortadan kaldırılması (1982, Haziran) şeklinde veya her iki yol birden kullanılarak cezalandırılacaktır. Bu hedefin gerçekleştirilmesi amacıyla, gerekli mobil yıkıcı güçlerle teçhizatlandırılmış mini eyaletler arasında oluşturulacak merkezlerde İsrail garnizonları oluşturulmasını öngörmektedir. Aslında, bunun benzeri uygulamalarını Haddad topraklarında görmüştük ve bu modelin ilk örneklerinin Güney Lübnan’da veya bütün Lübnan topraklarında işlevsel hale getirildiğini yakında göreceğiz.
Yukarıda gündeme getirilen askeri öngörüler kadar, bütünüyle bizzat plânın gerçekleştirilebilmesi bir yandan Arap dünyasının bugünkünden çok daha yoğun bir bölünmüş hali arz etmesine öte yandan da Araplar arasında herhangi bir kitlesel hareketlerin gerçekleşmemesine bağlı olduğu aşikârdır. Ancak söz konusu plân çok daha gelişmiş bir hale getirilebilirse yukarıda zikredilen iki koşul göz ardı edilebilir.
Bu Metnin İsrail’de Yayınlanmasının Zarureti
Bu metnin yayınlanmasının temel nedeni İsrailli Yahudi toplumunun ikili yapısından kaynaklanmaktadır. Bunlar özellikle Yahudiler için geçerli olan ve yayılmacılık ve ırkçı ayrımcılığın katkısıyla özgürlük ve demokrasidir. Böylesi bir durumda İsrailli Yahudi elit tabakası ikna edilmelidir; bunun ardından da halk medya ve Begin’in konuşmaları ile ikna edilir. İkna sürecinin ilk adımı, Kral Hüseyin yönetiminin sona ermesi ve kısa vadede gücün Filistinlilere devri projesinde gösterildiği gibi sözlü propagandadır “ikna edilen” ahmaklar ile “ikna açıklamalarında bulunan” ahmaklar (örneğin, genelde son derece ahmak vasfına haiz olan orta dereceli memurlar) ....
Bu grup, şu veya bu şekilde “bunu öğrenecekler” ve diğerlerine aktaracaklar. 1920’lerde Yishuv’da dahi görüldüğü üzere İsrail’in daima bu metodu kullandığı görülmektedir. Bu bağlamda, 1956 yılı savaşının öncesinde bu savaşın ve 1965-67 yıllarında da “fırsat bulur bulmaz Batı Filistin’in geri kalan bölgelerini de” ele geçirmemizin ne denli gerekli olduğunun bana ve diğerlerine anlatıldığını hatırlıyorum.
Bu Türden Plânların Yayınlanmasının Niçin Risk Taşımadığı Düşünülmektedir?
İsrail içindeki muhalefet etkisiz olduğu sürece (ki bu durum Lübnan’daki savaş sonunda değişebilir) bu türden riskler iki kaynaktan gelebilir: İçerisinde Filistinliler ve ABD’nin de bulunduğu Arap Dünyası bugüne değin kendisini İsrailli-Yahudi toplumu hakkında ayrıntılı ve rasnoyel bir analize tabi tutabilme yetisi gösterebilmiş değildir. Filistinliler de Araplarla genelde bu başarısızlığı paylaşmaktadır. Böylesi bir durumda, İsrail’in yayılmacılığının (ki bu bir gerçektir) yol açacağı tehlikeyi gündeme getirenler dahi, bunu dile getirirken gerçek ve ayrıntılı bilgilerden değil de sadece bir mitten hareket etmektedirler. Bu mit, Nil ve Fırat Nehirleri ile ilgili Kutsal Metinde geçtiği varsayılan ancak böyle bir şeyin söz konusu olmadığı Knesset duvarı inancından ibarettir. Bir başka örnek ise önde gelen Arap liderleri tarafından gündeme getirilen ve tamamıyla yanlış ifadelerle dolu İsrail Bayrağı’ndaki iki mavi şeridin Nil ve Fırat’ı temsil etmesiyle ilgilidir. Aslında bu iki mavi şerit Yahudi avcı atkısından (Talit) alınmadır. İsrailli uzmanlar, Arapların geleceğe dair planlar hakkında herhangi bir ciddi tartışmaya odaklanmayacaklarını dile getirmektedirler. Lübnan Savaşı uzmanların bu görüşünün doğruluğunu ortaya koymuştur. O zaman niçin eski metotlarını kullanmak suretiyle İsraillileri ikna etmiyorlar?
ABD’de de en azından bugüne değin mevcut bir durum bulunmaktadır. Şu ya da bu şekilde ciddi yorumcular İsrail hakkındaki bilgileri iki kaynaktan almaktadırlar. Birincisi, “liberal” Amerikan basınında çoğunlukla İsrail hayranı Yahudilerce kaleme alınan makalelerdir. Bu kalemler İsrail devletini eleştirirken dahi, Stalin’in “yapıcı eleştiri” olarak adlandırdığı bir sadakatle bu işi yapmaktadırlar. (Stalin’in atıfta bulunduğu bu durum, aslında aralarında “Stalin karşıtlarının da” bulunduğu kimi eleştirmenlerin Stalin yanlılarından daha çok Stalinci kesilmeleri gibi bir durum ortaya koymuştur.) Söz konusu bu eleştiri yaklaşımı İsrail’in daima “ iyi niyetler” taşıdığı ve sadece “hata yaptığı” varsayımına dayandırılmalıdır. Ayrıca, -gerçekte, Yahudiler tarafından işlendiği Kutsal kitapta geçtiği ifade edilmediğinde, böylesi bir plân hiçbir şekilde tartışma konusu yapılamaz. Diğer bilgi kaynağı olan The Jerusalem Post gazetesi de benzer yaklaşımlar sergilemektedir. Dünya gözlerini kapamayı tercih edeceğinden, İsrail’in içinde bulunduğu dış dünyaya “kapalı toplum” modeli devam ettiği müddetçe bu plânın yayınlanması ve hatta uygulamaya konulması gerçekçi bir nitelik arz etmektedir.
Israel Shahak
17 Haziran 1982-Kudüs
*Bu metin Arap-Amerikan Üniversitesi Mezunlar Derneği Tarafından 1982 yılında Belmont, Massachusetts’de Özel Belge No. 1 olarak yayınlanmıştır
NOTLAR
1.American Universities Field Staff. Rapor No. 33, 1970. Bu araştırmaya göre, 2000 yılında dünya nüfusu 6 milyar olacaktır. Bugün dünya nüfusu ise şöyledir: Çin 958 milyon; Hindistan 635 milyon; Sovyetler Birliği 261 milyon; ABD 218 milyon; Endonezya 140 milyon; Brezilya 110 milyon ve Japonya 110 milyon. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu’nun 1980 yılı verilerine göre 2000 yılında yeryüzündeki elli şehrin nüfusu beş milyonun üzerinde olacak. Üçüncü Dünya ülkeleri, yeryüzündeki toplam nüfusun %80’ini barındıracak. Birleşik Devletler Nüfus Bürosu müdürü Justin Blackwelder’a göre ise dünya nüfusu açlık nedeniyle altı milyara ulaşamayacak.
2. Joseph D. Douglas ve Amoretta M. Hoeber adında Amerikalı iki Sovyet bilimci tarafından Sovyet nükleer politikası hakkında Soviet Strategy for Nuclear War isimli bir çalışma yayımlandı (Stanford, Kaliforniya, Hoover Enstitüsü Yayınları,1979). Sovyetler Birliği’nde, Sovyetlerin nükleer savaş doktriniyle ilgili her yıl yüzlerce eser yayınlanmakta ve bu çalışmalar aralarında USAF’ın da bulunduğu ABD Hava Kuvvetleri’nce İngilizce’ye tercüme edilip yayınlanmaktadır: Marxism-Leninism on War and the Army: The Soviet View, Moskova, 1972; USAF: The Armed Forces of the
3. Sovyetlerin çeşitli konularla ilgili olarak görüşlerini içeren yaklaşım
4. Sergei Gorshkov Donanması Amirali, Sea Power and the State, Londra, 1979. Morgan, loc. cit., General George S. Brown (USAF) C-JCS, Statement to the Congress on the Defense Posture of the United States For Fiscal Year 1979, s. 103; Ulusal Güvenlik Konseyi, Review of Non-Fuel Mineral Policy, (Washington, D. C., 1979); Drew Middleton, The New York Times, (15/9/1979); Time (21/9/1980)
5. Elie Kedourie, “The End of the
6. Al-Thawra, Syria, 20.12. 1979, Al-Ahram, 30.12.1979, Al Ba’ath, Syria, 6.5.1979. Arapların %75’i yirmi yaşın altındadır. Arapların %70’i Afrika’da yaşamaktadır; %55’i ise 15 yaşın altında ve işsizdir; %33’ü şehirlerde yaşamaktadır. Oded Yinon, “Egypt’s Population Problem”, The Jerusalem Quarterly, No. 15, Bahar, 1980.
7. E. Kanovsky, “Arap Haves and Have Nots”, The Jerusalem Quarterly, No. 1, Sonbahar 1976, Al Ba’ath, Syria, 6.5.1979.
8. Bu eserde, eski Başbakan Yitzhak Rabin, İsrail hükümetinin aslında 1967 yılından sonra Amerika’nın Ortadoğu politikasından sorumlu olduğunu dile getiriyor. Buna sebep olan faktör ise, 242 No’lu Karar’ın oluşumuna ve on iki yıl sonra da Camp David Anlaşması ile Mısır’la imzalanan barış anlaşmasına bizzat İsrail’in yol açması nedeniyle toprakların gelecekteki belirsizliği ve konumunun tutarsızlığından kaynaklanmaktadır. Rabin’e göre, 19 Haziran 1967 tarihinde, Başkan Johnson Başbakan Eshkol’a bir mektup yollamıştır. Bu mektupta işgal edilen topraklardan çekileceğine dair herhangi bir atıf bulunmamakta; fakat aynı tarihte hükümet barış anlaşması imzalanması karşılığında söz konusu topraklardan çekilme kararına varmıştır. Hartum’da Arapların ortaya attıkları çözüm teklifinin ardından hükümetin 19 Haziran’daki kararının aksine olacak şekilde görüşünü değiştirmiş, ancak bu değişiklikten ABD’yi haberdar etmemiştir ve ABD, İsrail’in toprakları geri vermeye hazırlandığı konusunda daha önceki bilgiler çerçevesinde Güvenlik Konseyi’nde 242 No’lu Kararı desteklemeye devam etmiştir. Bu noktada ABD’nin yaklaşımını ve İsrail’in politikasını değiştirmesini beklemek ihtimal dahilinde olmaktan çıkmıştı. Bu çerçevede, daha sonra Camp David’e üzerinde anlaşma sağlanacağı üzere, 242 No’lu Karar’a dayanarak barış anlaşmaları için bir yol açılmış oldu. Bkz. Yitzhak Rabin, Pinkas Sherut, (Ma’ariv 1979), s. 226-227.
9. Dışişleri ve Savunma Komitesi Başkanı Prof. Moshe Arens bir mülâkatta (Ma’ariv, 3.10.1980) İsrail hükümetinin Camp David Anlaşması öncesinde bir ekonomi plânı hazırlayamadığını ve her ne kadar, görüşmeler süresince ödenecek ağır maliyetin hesap edilebilmesi mümkün olmasına rağmen, anlaşmadan kaynaklanan yükümlülüklerden şaşkınlık içine düştüğünü ve barış karşılığında ortaya çıkan ekonomik gelişmeler karşısında hazırlık yapılmamasıyla hatalı davranıldığını ifade etmişti. Hazine eski Bakanı Yigal Holwitz, petrol rezervlerinin bulunduğu topraklardan geri çekilinmeseydi, İsrail karşı karşıya kaldığı ödemeleri dengeleyebilirdi (17.9.1980). Holwitz, iki yıl önce de, Camp David Anlaşmalarına atıfta bulunarak, (istifa ettiği) İsrail hükümetinin elini kolunu bağladığını söylemişti (Ha’aretz, 3.11.1978). Barış görüşmeleri sürecinde ne bir uzmanla ne de bir ekonomi danışmanıyla görüş alış verişinde bulunulmuştu. Konuyla ilgili yeterli bilgisi bulunmayan Başbakan inisiyatifini yanlış kullanarak ABD’nin karşılıksız yardım yapması yerine borç vermesi talebinde bulunmuştu. Başbakan’ın amacı bir yandan bizim saygınlığımızı öte yandan da ABD’nin bize karşı olan saygınlığını korumaktı. Bkz. Ha’aretz 5.1.1979. Jerusalem Post, 7.9.1979. Hazine eski danışması Prof. Asaf Razin, görüşmeleri ağır biçimde eleştirmişti; Ha’aretz, 5.5.1979. Ma’ariv, 7.9.1979. Petrol sahalarını ve İsrail’in enerji krizini ilgilendiren konularıyla ilgili olarak bkz. bu konularda hükümete danışmanlık yapan Eitan Eisenberg ile yapılan mülâkat, Ma’arive Weekly, 12.12.1978. Camp David Anlaşmalarına ve Sdeh Alma’dan çekilme kararlarına bizzat imza atan Enerji Bakanı, pek çok defa petrol tedariki konusunda içinde bulunduğumuz sıkıntılı durumla ilgili ciddi açıklamalar yapmıştı. Bkz. Yediot Ahronot, 20.7.1979. Enerji Bakanı Modai hükümetin, Camp David ve Blair House görüşmeleri sürecinde petrol konusunda kendisini bilgilendirmediğini ifade etmişti. Ha’aretz, 22.8.1979.
10. Pek çok kaynak, Mısır'da silahlanmaya ayrılan bütçenin artış gösterdiğini ve barış dönemi bütçesinde, barış yapılmasının sebebi olan ülkenin başka ihtiyaçlarından ziyade orduya öncelik verilme niyetleri olduğunu ortaya koymaktadır. Bkz. eski Başbakan Mamduh Salam’ın verdiği bir mülâkat, 18.12.1977; Hazine Bakanı Abd el Sayeh’in verdiği bir mülâkat 25.7.1978 ve barışa rağmen, ordu bütçesine öncelik verileceğini ifade eden Al Akhbar’da yayınlanan bir yazı, 2.12.1978. Eski Başbaşan Mustafa Khalil Parlamento’ya sunulan hükümet programında bu konuya değinmiştir: 25.11.1978. Bkz. İngilizce çevirisi, ICA, FBIS, 27 Kasım 1978, s. D 1-10. Bu kaynaklara göre, Mısır’ın ordu bütçesi 1977-1978 mali yılında %10 artırılmış ve bu süreç devam etmektedir. Bir Suud kaynağı, Mısırlıların gelecek iki yılda ordu bütçesini %100 artıracağını ileri sürmüştür: Ha’aretz, 12.2.1979 ve Jerusalem Post, 14.1.1979.
11. Ekonomik tahminlerin büyük bir bölümü Mısır’ın 1982 yılına kadar ekonomisini yeniden yapılandırmasının güç olduğunu ortaya koymuştur. Bkz. Economic Intelligence Unit, 1978 Ek’I, “The Arap Republic of Egypt”; E. Kanovsky, “Recent Economic Developments in the Middle East”, Occasional Papers, The Shiloah Institution, 1977 Haziran; Kanovsky, “The Egyptian Economy Since the Mid-Sixties, The Micro Sectors, “Occasional Papers, 1978 Haziran; Robert McNamara, Dünya Bankası Başkanı, Times, London, 24.1.1978.
12. Bkz. Londra’daki Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün bir araştırmasında ortaya konulan karşılaştırma ve Tel Aviv Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi tarafından yürütülen araştırma; ayrıca İngiliz bilimadamı Denis Champlin’in yapmış olduğu araştırma, Military Review, 1979 Kasım, ISS: The Military Balance, 1979-1980, CSS; Tuğgeneral A. Shalev Security Arrangements in Sinai..., No. 3. CSS; Tuğgeneral Y. Raviv, The Military Balance and the Military Options after the Peace Treaty with Egypt, No. 4, 1978 Aralık, ayrıca El Hawadeth’in (London, 7.3.1980) de içinde bulunduğu pek çok yayın organı; El Watan El Arabi, Paris 14.12.1979.
13. Mısır’da ortaya çıkan dini galeyan ve Kıptilerle Müslümanlar arasındaki ilişkiler için bkz. Kuveyt gazetesi El Quabas’da yayınlanan bir dizi makale, 15.9.1980. İngiliz yazar Irene Beeson’ın Müslümanlarla Kıptiler arasındaki gerilimi konu alan yazıları için bkz. Guardian, Londra, 24.6.1980 ve Desmond Stewart, Middle East International, Londra, 6.6.1980. Diğer haberler için bkz. Pamela Ann Smith; The Christian Science Monitor 27.12.1979, Al Dustour, Londra, 15.10.1979; El Kefah El Arabi 15.10.1979.
14. Arab Press Servive, Beyrut, 6-13.8.1980, The New Republic, 16.8.1980, Ha’aretzDer Spiegel, 21.3.1980 ve 30/4-5/5.1980; The Economist, 22.3.1980; Robert Fisk, Times, Londra, 26.3.1980; Ellsworth Jones, Sunday Times, 30.3.1980.
15. J. P. Peroncell Hugoz, Le Monde, Paris 28.4.1980; Dr. Abbas Kelidar, Middle East Review, 1979 Yaz; Conflict Studies, ISS, 1979 Temmuz; Andreas Kolschitter, Der Zeit, (Ha’aretz, 21.9.1979) Economist Foreign Report, 10.10.1979, Afro-Asian Affairs, Londra, 1979 Temmuz.
16. Arnold Hottinger, “The Rich Arab States in Trouble”, The New York Review of Books, 15.5.1980; Arab Press Service, Beyrut, 25/6-2/7.1980; U.S.News and World Report, 5.11.1979, El Ahram, 9.11.1979; El Nahar El Arabi Wal Duwali, Paris 7.9.1979; El Hawadeth, 9.11.1979; David Hakham, Monthy Review, IDF; 1979 Ocak-Şubat.
17. Ürdün’ün politikaları ve sorunları için bkz. El Nahar El Arabi Wal Duwali, 30.4. 1979, 2.7.1979; Prof. Elie Kedouri, Ma’ariv 8.6.1979; Prof. Tanter, Davar 12.7.1979; A. Safdi, Jerusalem Post, 31.5.1979; El Watan El Arabi 28.11.1979; El Quabas, 19.11.1979. Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ)’nün konumu için bkz: Fatah 4. Kongresi’nde alınan kararlar, Şam, 1980, Ağustos. İsrailli Arapların Shefa’amr programı Ha’aretz 24.9.1980’de ve 18.6.1980’de Arab Press Report’da yayınlandı. Ürdün’e göç eden Araplarla ilgili bilgiler için bkz. Amos Ben Vered, Ha’aretz, 16.2.1977; Yossef Zuriel, Ma’ariv 12.1.1980. FKÖ’nün İsrail’e karşı konumu için bkz. Shlomo Gazit, Monthy Review; 1980 Temmuz; Hani El Hasan’ın mülâkatı, Al Rai Al’Am, Kuveyt, 15.4.1980; Avi Plaskov, “The Palestinian Problem”, Survival, ISS, Londra, 1979 Ocak-Şubat; David Gutrnann, “The Palestinian Myth”, Commentary, 1975 Kasım; Bernard Lewis “The Palestinians and the PLO”, Commentary 1979 Ocak; Monday Morning, Beyrut, 18-21/8. 1980; Journal of Palestine Studies, 1980 Kış.
18. Prof. Yuval Neeman, “Samaria-The Basis for Israel’s Security”, Ma’arakhot 272-273, 1980 Mayıs/Haziran; Ya’akov Hasdai, “Peace, The Way and The Right to Know”, Dvar Hashavua, 23.2.1980. Aharon Yariv, “Strategic Depth-An Israeli Perspective” Ma’arakhot 270-271, 1979 Ekim; Yitzhak Rabin, “Israel’s Defense Problems in the Eighties”, Ma’arakhot 1979 Ekim
19. Ezra Zohar, In the Regime’s Pliers (Shikmona, 1974); Motti Heinrich, Do We Have a Chance Israel, Truth Versus Legend (Reshafim, 1981).
20. Henry Kissinger, “The Lessons of the Past”, The Washington Review, Vol I., 1979 Ocak; Arthur Ross, “OPEC’s Challenge to teh West”, The Washington Quarterly, 1980 Kış; Walter Levy, “Oil and the Decline of the West”, Foreign Affairs, 1980 Yaz; Special Report-“Our Armed Forces-Ready or Not?” U.S. News and World Report 10.10.1977; Stanley Hoffman, “Reflections on the Present Danger”, The New York Review of Books 6.3.1980; Time 3.4.1980; Leopold Lavedez “The Illusions of SALT”, Commentary 1979, Eylül; Norman Podhoretz, “The Present Danger”, Commentary, 1980 Mart; Robert Tucker, “Oil And American Power Six Years Later”, Commentary 1979 Eylül; Norman Podhorets, “The Abandonment of Israel”, CommentaryCommentary 1979, Temmuz..
21. Ya’akov Karoz tarafından yayınlanan rakamlara göre, Yediot Ahronot, 17.10.1980, 1979 yılında dünyada anti-semitik olayların toplamı 1978’dekinin iki kat olmuştur. Almanya’da, Fransa’da ve İngiltere’de anti-semitik olayların sayısı 1979’da artış göstermiştir. ABD’de de, bu raporda dile getirildiği üzere anti-semitik olaylarda önemli bir artış görülmektedir. Yeni bir anti-semitizm için bkz. L. Talmon “The New Anti-Semitism”, The New Republic, 18.9.1976; Barbara Tuchman, “They poisoned the Wells” Newsweek, 3.2.1975.
